Uyku İle İlişkili Bruksizm
Bruksizm ya da uykuda diş gıcırdatma, toplumda sık görülen ancak sadece belirli koşullarda hastalık olarak kabul edilen bir uyku bozukluğudur.
• Uykuda dişlerin birbirine sürtülmesi veya artmış oranda çene sıkma • Çeneyi kapatan kaslarda fazik veya tonik kas aktivitesi artışı • Psikososyal faktörler, artmış anksiyete ve gerginlik ile tetiklenir.
Tanı; A. Uyku sırasında diş gıcırdatma sesleri veya diş sıkma yakınması B. Aşağıdakilerden bir veya fazlası • Dişlerin anormal görünümü • Çene kasında rahatsızlık, yorgunluk veya ağrı ve uyanırken çene kilitlenmesi • Masseter kasında hipertrofi
Tedavi yaklaşımı
• Oklüzal apareylerin(splint) kullanılması • Oklüzyonun düzenlenmesi • Bilişsel ve davranışsal yaklaşımlar • Fizik tedavi ve • İlaç kullanımıdır.
Oklüzal Splintler;
Diş hekimi tarafından uygulanan, bruksizmin semptomatik tedavisinde kullanılan en önemli araçlardır. Tedavinin amacı dişlerde ve çene ekleminde oluşabilecek kalıcı zararları önlemek ve ağrıyı ortadan kaldırmaktır. Maxiller ve mandibular arkı kavrayarak dişlerin birbirine sürtünmesini engeller.
Gece tüm uyku süresince kullanılmalıdır.
Oklüzal splint çeşitleri;
1. Sentrik İlişki Splinti ( Stabilizasyon splinti, relaksasyon splinti veya kas gevşetici splinti) 2. Ön Konumlandırma Splinti (Anterior repozisyon splinti veya ortopedik repozisyon apareyi)
3. Ön Isırma Plağı (Anterior bite plane)
4. Arka Isırma Plağı (Posterior bite plane)
5. Pivolu Splint Tedaviyi etkileyen en önemli faktör uygun apareyin seçimi, apareyin yapımı ve uygulanması ile hastanın uyumudur.
Bilişsel ve Davranışsal Yaklaşımlar;
• Psikodavranışsal yöntemler • Gevşeme, ‘’biofeedback’’ eğitim programları ve • Hipnozu kapsamakla birlikte uyku bruksizmi üzerindeki etkileri kontrollü çalışmalar ile doğrulanamamıştır.
Farmakolojik Yaklaşımlar;
Genel olarak uyku bruksizmi üzerine etkili bir farmakolojik bir tedavi yöntemi yoktur. Çeşitli ilaçlar önerilmesine rağmen, etkinlikleri tam olarak gösterilememiştir. Farmakolojik tedavi sadece kısa dönem tedavi için uygundur.
Bu ilaçların bir kısmı
• benzodiazepinler
Santral sinir sistemine etki eden benzodiazepin grubu (klonozepam) bruksizm ile bağlantılı kas aktivitesini azalttığı bilinmektedir. 1 mg klonozepam tedavisi ile hem uyku kalitesinde iyileşme hem bruksizm epizodlarının sayısında azalma izlenmiştir.
• santral kas gevşeticiler • trisiklik antidepresanlar
Trisiklik antidepresanlar (amitriptiline) 1-4 haftalık tedavi süresince 25 mg küçük dozlarının uyku bruksizmi üzerine herhangi bir etkiye sahip olmadığı tespit edilmiştir. Daha yüksek dozlardaki etkinliğinin tespit edilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
• L-dopa
Yapılan bir çalışmada 100 mg L-Dopa + benserazide ile bruksizm epizodlarının ortalama
sayısında azalma izlenmiştir.
• Propranolol
Bu ilacın bir bruksizm ve antipsikotik ilaç tedavisi altındaki ikincil bruksizmi olan iki hastada bruksizmi azalttığı tespit edilmiştir. Uyku bruksizmi tedavisi için adrenerjik ilaç tedavisi bir seçenek olmadan önce kontrollü ve çift kör uyku çalışmaları ile etkinliğinin ve güvenirliğinin değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir.
• botilinium toksin tip A Botilinium toksin (BTX)’i temporal ve masseter kaslara uygulanır.
3-6 ay süreyle bruksizmi ortadan kaldırır. BTX, oral splintlerle karşılaştırıldığında eşit etkiye sahip olduğu görülmüştür.
< 100 U doz, sağlıklı hastalar için güvenilir tespit edilmiştir.